Pers – Yahudi kadim dostluğu

Persler ve Yahudilerin etnik kökeni aynıdır

İran tarihçilerinin önemli bir kısmı, Persler ile Yahudilerin aynı etnik kökene dayandığını ve kendilerinin Hz. İbrahim soyundan türediklerini öne sürürler. Ancak mevcut rejim ve strateji gereği bunu seslendirmek yasaktır.

 

Yahudiliğin kurtarıcısı Büyük Kuruş

M.Ö. 6. Yüzyılda, Büyük Kiros ve II. Keyhüsrev İran Hükümdarı Kuruş, İran’da ve etrafında yerleşik olan Sakalar, Elamlar ve Medleri yendi; iki Pers devletini birleştirerek birleşik bir Pers İmparatorluğu kurdu. Kuruş İranlıların atası sayılır ve Persliğin kökeni Kuruş’a dayandırılır.

Kuruş, Yahudiler açısından da önemli bir kişidir. İran Hükümdarı Kuruş’un Yahudilerle dostluğu Babil topraklarını almasıyla başladı.  Babil’i egemenliği altına alan Kuruş, “Babil Kralı” unvanı aldı. Babil’de sürgün hayatı yaşayan ve yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalan 40.000′den fazla Yahudi’ye ayrıcalık tanıdı ve atayurtları olan İsrail bölgesine yerleştirdi.

Yok olmaktan kurtulan Yahudiler, Kuruş’a “Rabbin Mesihi” unvanı verdiler. Yahudiler bu payeyi, İran Hükümdarı Kuruş dışında hiç kimseye vermediler. Tarihte dünya siyaseti gereği değişik kavimler tarafından korunan Yahudilerin, bu unvanı sadece Kuruş’a layık görmelerinin ardında, aynı etnik kökene ait olduklarına inanmalarının da etkisi vardır. Çünkü Yahudi inançlarına göre, Mesih Yahudiler arasından çıkacaktı ve bu payeyi bir ırka vermeleri düşünülemezdi.

 

Kuruş sayesinde Yahudiler dirilme çağı yaşadı

Yeniden dirilme çağı sayılan bu dönemde Yahudiler, Perslerin atası Kuruş’un kendilerine sağladığı hazine yardımı ile Süleyman Mabedi’ni tekrar inşa ettiler.
Kuruş’un yazdırdığı bir tablette, “Yahudilerin kötü talihlerini sona erdirip onları kurtardım” yazmaktadır. Bu tablet 1879’da Babil bölgesinde bulunmuş olup, British Museum’da sergilenmektedir.
Yahudiler, Kuruş ismini halen çocuklarına vermektedir. Kuruş ismi Yahudiler arasında değişerek Kirus, Kursi gibi isimler almıştır. İlk Pers imparatoru Kuruş’a olan şükranları o denli büyüktür ki, Eski Ahit’te Kuruş’un ismi 23 kez geçmektedir.

 

İran Yahudilere Şapur şupur

Kuruş’tan sonra İran Hükümdarı I. Şapur da (Aramice Şabur Malka) Yahudilere özel imtiyazlar tanıdı. Hükümdarlığı sırasında I. Şapur ile Babil Hahamı Neherdealı Samuel’in dostlukları yazılı kaynaklarda anlatılmaktadır. Yahudiler, Kuruş ve I. Şapur dönemlerine Yeniden Dirilme Çağı adını verdiler.
Yahudiler, kendilerine tanınan bunca imtiyazdan dolayı Mesih’in Kuruş olduğuna inanmış, sonraki dönemlerde Mesih’in İran sarayından tekrar çıkacağını düşünmüşlerdir. Hatta Mesih’in katır üzerinde geleceğine inanan Yahudiler, bu dönemde temsili olarak Pers sarayına iyi cins atlar hediye etmişlerdir.

 

İran’da Yahudi dostluğu gelenektir

İran hükümdarlarından I. Şapur’dan sonra gelen II. Şapur, hükümdar Kuruş ve I. Şapur gibi Yahudilere tanınan ayrıcalıkları aynen devam ettirdi. Pers Kralı II. Şapur, Yahudi kaynaklarda “Yahudi” olarak geçmektedir. Çünkü II. Şapur’un annesi Yahudidir. II. Şapur’un Raba isimli Babilli Hahamla dostlukları da tarihi kaynaklarda önemli yer tutmaktadır.

 

I. Yezdigirt Yahudi prensesiyle evlendi

Pers Hükümdarlarından IV. Behram’ın oğlu olan I. Yezdigirt de, İran hükümdarlarının Yahudi dostluğu geleneğini bozmadı. I. Yezdigirt bir Yahudi prensesiyle evlendi ve bu evlilikten Narsi adında bir oğlu oldu. Bilindiği üzere Yahudilikte soy kadınlar üzerinden devam etmektedir. Hükümdar Yezdigirt’in Yahudi eşi Soşandukht’un elinde büyüyen ve Yahudi inancına göre sıkı bir terbiye alan V. Behram, Şiiler nezdinde efsanevi İran hükümdarları arasında gösterilir.

 

Sasaniler döneminde de Yahudiler ayrıcalıklıdır

Tarihi kaynaklara göre, Sasani hükümdarları da Yahudilere eşi benzeri görülmemiş ayrıcalıklar tanıdı. Yahudiler, Sasaniler zamanında ticaret ve tarımda kendilerine tanınan ayrıcalıklarla ekonomik refah düzeylerini artırdılar.

Günümüze gelindiğinde de Yahudilerin İran’da çok özgür bir hayat sürdükleri bilinmektedir. Yahudi cemaatinin açıklamasına göre İran, Yahudi diasporasının en özgür yaşadığı yerdir. Ahmedinecat, İran’daki Yahudilerin hür ve özgür yaşamalarına olanak sağladığı için, yakın dönemde Yahudilerden ödüller almıştır. Ahmedinecat’ın Yahudi kökeni de sitemizde ayrı bir yazının konusudur.