Sınır dışındaki tek Türk toprağı: 'Caber Kalesi'

Caber Kalesi, Türkiye’nin Türkiye sınırları dışında sahip olduğu tek kara parçasıdır. Suriye’nin kuzeyinde ve Fırat nehrinin sol kıyısında kalan bu kalede 1921 yılından beri Türk Bayrağı dalgalanmaktadır.

Suriye’nin Halep şehrine 120 kilometre mesafedeki Türk toprağı Caber Kalesi, 20. Zırhlı Tugayı 3.Hudut Alay Komutanlığı 2. Hudut Taburuna bağlı bir manga asker tarafından korunuyor.

Osmanlı Devleti zamanında Rakka kazasına bağlı bir nahiye olan Caber Kalesi, 1. Dünya Savaşı’nda Osmanlı Devleti’nin yenilmesi üzerine, 1918 yılı sonlarına doğru İngiliz Kuvvetleri tarafından işgal edilmiş, daha sonra, Birleşmiş Milletler Cemiyeti kararı ile Fransız mandası altına giren Suriye Devleti sınırları içerisinde kalmıştır.

Caber Kalesi Yavuz Sultan Selim devrinde Osmanlı topraklarına katıldı. Osmanlı Devleti’nin kurucusu Osman Bey’in dedesi Süleyman Şah’ın mezarı bulunan kaledeki türbe 2.Abdülhamit devrinde yeniden yaptırıldı. Caber Kalesi’nin de içinde bulunduğu bölge 1.Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru İngilizler tarafından işgal edildi. Daha sonra ise bölge, Suriye’ye bağlanarak Fransız mandasına bırakıldı.

Türkler için büyük manevi değer taşıyan Caber Kalesi, Fransa ile TBMM Hükümeti arasında 20 Ekim 1921 tarihinde imzalanan Ankara Antlaşması’nın 9. maddesi gereğince, Türk Mezarı adı altında Türkiye’ye bırakılarak, Türkiye’ye muhafız bulundurma ve Türk bayrağını çekme hakkı tanındı.

09 Haziran 2010, Çarşamba Türkiye ile Suriye heyetleri arasında 1956 yılında Halep’te yapılan üst seviyede bir toplantıda düzenlenen tutanağın 13 ve 14 ncü maddelerinde türbe için gönderilecek ihtiram kıtasının her ayın 7′sinde değiştirilmesi kabul edilmiştir. Günümüzde her ayın 7 ve 20 sinde karakolun ikmali sağlanmakta ve personel değişimi yapılmaktadır.

Genelkurmay Başkanlığı, Suriye’deki kaleyi koruyan asker sayısını 2 katına çıkarırken, Çevre ve Orman Bakanlığı da kalenin fiziki dayanıklılığını artırmak için ek önlemler aldı. Türbenin çevresinde beton duvar örülerek taşlarla kaplandı. Mevcut karakol binası yıkılarak ihtiyaçlara cevap verecek modern bir karakol binası yapıldı. Türbenin çevresine de yine Türkiye’den getirtilen ağaçlar ve çimler ekildi. Suriye’de yaşanan olaylar ve iki ülke arasındaki kriz nedeniyle asker sevkiyatlarındaki güvenlik önlemleri de üst seviyeye taşındı. Şanlıurfa’dan gönderilen askerlerin nakliyesi artık zırhlı araçlarla karadan yapılacak.

30 asker koruyacak 

Daha önce 15 civarında askerin bulunduğu türbede, Suriye’de yaşanan olaylar sonrası güvenlik önlemleri kapsamında asker sayısının 30′a çıkarıldığı öğrenildi. Şanlıurfa’daki 20′nci Zırhlı Tugay Komutanlığı’ndan gönderilen Türk askerlerinin nöbet değişimi 2 haftada bir yapılıyor. Daha önce helikopterlerle yapılan asker değişimi de güvenlik gerekçeleriyle karadan gerçekleştiriliyor. Helikopterin düşürülme ihtimali göz önünde bulundurulduğu için asker sevkiyatının zırhlı araçlarla karadan yapılacağı öğrenildi.

Süleyman Şah ve 2 Muhafızı gömülü

Osmanlı Devleti’nin kurucusu Osman Bey’in dedesi olan Süleyman Şah, 1086′da 2 muhafızı ile birlikte Fırat Nehri’ni geçerken şehit olunca, bölgede bulunan Caber Kalesi’nde toprağa verildi. Yavuz Sultan Selim tarafından Süleyman Şah adına yapılan türbe, 1921′de Fransızlar ile yapılan Ankara Antlaşması sonrası Suriye topraklarında kaldı. Ancak, türbenin bulunduğu alanın Türkiye toprağı olduğu ve Türk bayrağının dalgalandırıp, muhafız bulundurması kabul edildi. 1973′te Tabka Barajı altında kalmaması için Karakozak mevkiinde bulunan şu anki yerine taşınan türbede Süleyman Şah ve iki muhafızının mezarları bulunuyor.

Türbenin muhafazasını sağlamakla görevli olan Jandarma İhtiram kıtasının ikameti için 30 Mayıs 1938 tarihinde modern bir karakol yaptırıldı. 1939 yılında ise eski türbe tamiri imkânsız hâle geldiği için tarihi özelliğine uygun olarak, karakolun yanında yeni bir türbe inşa edilerek, mezar buraya nakledildi.

Türkiye ile Suriye heyetleri arasında 1956 yılında Halep’te yapılan üst seviyede bir toplantıda düzenlenen tutanağın 13 ve 14 ncü maddelerinde türbe için gönderilecek ihtiram kıtasının her ayın 7 sinde değiştirilmesi kabul edilmiştir. Günümüzde her ayın 7 ve 20 sinde karakolun ikmali sağlanmakta ve personel değişimi yapılmaktadır.

Türkiye Cumhuriyeti 20. Zırhlı Tugayı 3.Hudut Alay Komutanlığı 2. Hudut Taburuna bağlı bir manga asker tarafından korunmaktadır.