Şii Hilali’nin yerine Sünni eksen

ABD’li siyasetçiler ve analistler, yıllardır İran’ın desteğiyle yükselen “İsrail ve Batı düşmanı Şii hilali”ni Ortadoğu’daki en büyük sorunlardan biri olarak gösterirken, bugün özellikle liberal basında Mısır-Katar-Türkiye üçgeninde yükselen yeni bir eksenden bahsediliyor.

New York Times’da yer alan “Sünni liderler Ortadoğu’da nüfuz kazanıyor” başlıklı haber analiz de bunun örneklerinden biri.

Ayaklanmalar, savaşlar ve ekonomik meselelerle bölgedeki tablonun değiştiği ifade edilen haberde, bu sürecin sonunda öne çıkan Mısır, Katar ve Türkiye’nin İsrail ile Gazze arasındaki sekiz günlük çatışmanın sona erdirilmesinde lider rol oynadığı belirtildi.

Kahire, Doha ve Ankara’nın bu süreçteki başarısının sırrının ise diplomatik güçlerini ortaya koyup yardım önererek Hamas’ı İran-Suriye-Hizbullah üçlüsünün kollarından çekmek olduğu ifade edildi.

“Radikal, din temelli bir ideoloji”

Habere göre, ABD ve İsrail için bölgede dengelerin değişmesi, İran’ın yalnız bırakılması, Arap dünyasına erişiminin önlenmesi ve Tahran’ın İsrail sınırındaki maşalarını silahlandıramaması anlamına geliyor. Ancak Sünni liderler “İran’daki mollaların aksine” Washington’la işbirliği yapmaya hazır olsalar da “bölge genelinde Batı karşıtlığını alevlendiren radikal, din temelli bir ideolojiyi de destekliyor”.

Mısır-Katar-Türkiye

Geçen kış Suriye lideri Beşar Esad’ın iktidarına karşı ayaklanmaları destekleyerek İran ekseninden koptuğunu açıkça ortaya koyan Hamas’ın, Mısır-Katar-Türkiye üçlüsüyle yakınlığı geçtiğimiz haftalarda meyvelerini verdi.

Uluslararası Kriz Grubu Ortadoğu Programı’nın direktörü Robert Malley, New York Times’a yaptığı açıklamada, “Hamas’ın siyasi, diplomatik, maddi açılardan İran’a kıyasla bu grupla paylaşabileceği çok daha fazla şey var. Müslüman Kardeşler İran’a göre onların dünyasında daha çok yere sahip” dedi.

Gazze’de Mısır, Katar ve Türkiye’nin ateşkes yönündeki ortak tavrı önemli bir gösterge olsa da gazeteye göre asıl düello Suriye konusunda yaşanıyor. Düelloyu kazananı ise ödül olarak stratejik kavşaklar üzerinde sağlanacak kontrol bekliyor.

Yerine ne gelecek?

Haberde, ABD’nin bu kaymayı şaşkınlıkla takip ettiği zira toz bulutları dağıldıktan sonra oluşacak tablonun ne şekilde olacağının belirsiz olduğu da ifade edildi. Ortaya çıkacak yeni düzende Amerikalıların kabul edilemez bulacağı yeni bir dini ideolojinin etkin olabileceğine, ABD’nin çok daha muhafazakâr bir Ortadoğu’yla da karşılaşabileceğine dikkat çekilerek şu tespite yer verildi:

Model olan Türkiye

“Mısır, Libya ve Tunus’ta İslamcılar iktidara geldi, Suriye muhalefetinde El Kaide sempatizanı Sünniler başı çekiyor, bölgedeki önemli bir ABD üssü olan Katar ise İslamcıları finanse ediyor. Bu ülkelerin çoğunluğu için bir model olan Türkiye ise Washington’la güçlü ilişkilerini sürdürürken, Amerika’nın köklü müttefiklerinden olan generallerin otoritesini zayıflattı.”

Malley, “ABD ciddi anlamda değişen bir tablonun parçası. Washington, geçmişte geçerli olan ılımlı-radikal ayrımıyla yerine gelen dini ve mezhepsel ayrımın arasında kaldı” dedi.

Filistinlileri de etkileyecek

Bölgedeki bu değişim sadece Şiileri değil Filistinliler arasındaki El Fetih-Hamas ayrılığını da etkiliyor.

Bugün Birzeit Üniversitesi’nde görev yapan Filistin Yönetimi hükümetinin eski sözcüsü Gassan Hatib, “Hamas devrimci doğası gereği her zaman bölgede değişimin geleceği olduğunu savundu” dedi.

İstikrarlı bir Ortadoğu

Mısır, Katar ve Türkiye’nin sakin ve istikrarlı bir Ortadoğu için İsrail işgalinin sona ermesi gerektiği yönündeki kanaati ve iki devletli çözüm seçeneğini dile getirmediği düşünüldüğünde, analistler uzun vadeli bir ateşkes ihtimalinin daha olası olduğunu belirtiyor.

Arap-İran ilişkileri uzmanı Lübnanlı akademisyen Telal Atrisi, “Hamas, Türkiye, Mısır ve Katar’a yaklaştıkça ‘direniş’ hareketi olmaktan uzaklaşacak çünkü bu üç ülke bir direniş hareketi istemiyor” dedi.

İlişkiler eskisi gibi olmayacak

Bu ülkelerden Hamas’a doğrudan silah yardımı gelmediğine dikkat çekilen haberde, bu nedenle Tahran’la ilişkilerin sürdürüleceği de ifade edildi. Hamas lideri Halid Meşal CNN’e yaptığı açıklamalarında “İlişkiler eskisi gibi olmayacak ama bağları koparmak diye bir şey de yok” diyerek bunun işaretini verdi.

Kaynak: hürriyet.com – 28.11.2012